مقدمه

يکي از مراحل زندگي بشر، مرحله دنياست که شامل سه اتفاق عمده ي: تولد (ورود)، زندگي (حضور) و مرگ (خرج) مي باشد.
انسان در تولّد و مرگ و اصل زندگي اختياري ندارد، اما در چگونگي و نوع زندگي مختار است و شايسته است براي کسب حيات طيّبه، زيستني آگاهانه، خردمندانه و سعادتمندانه همراه با سلامت جسم و توجه به آينده اي روشن تلاش نمايد.
براي کسب حيات طيبه با نگاه متقارن به دنيا و آخرت توجه به پنج نوع تربيت براي بشر ضروري است:
1. تربيت جسمي
2. تربيت عاطفي
3. تربيت عقلاني
4. تربيت ديني
5. تربيت اجتماعي
چرا که نيل به سعادت و خوشبختي واقعي بشر در بُعد فردي، خانوادگي و اجتماعي مرهون کسب توانمندي و موفقيت در اين پنج نوع تربيت جهت «شکوفاسازي شخصيت خود و اداره ي زندگي» و «برقراري ارتباطات موفق جمعي تا حد تأثيرگذاري مثبت» و «ارتباط عميق با خداست».
کارشناسان تربيتي به بخشي از آگاهي ها و توانايي هاي انسان که براي دستيابي به يک زندگي موفق مورد نياز است، «مهارتهاي زندگي» مي گويند. در اين مقاله به تبيين و تشريح راهکارهاي داشتن يک زندگي سالم و مهارتها و روش هاي مقابله اي مورد نياز مي پردازيم.
يکي از آگاهي هاي لازم و مهارتهاي مفيد براي زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي، آشنايي با حوادث، اتفاقات و بحران ها و آموختن نحوه ي مواجهه و مقابله با آن ها مي باشد.
مهمترين اين حوادث عبارتند از:
بيماري هاي جسمي (مانند: تب شديد، سرمازدگي، گرمازدگي، مسموميت، شکستگي و ايست قلبي)
حوادث طبيعي مانند: سيل، زلزله، سونامي، رانش زمين، ريزش بهمن، رعد و برق، طوفان، خشکسالي، گرماي شديد.
اتفاقات و حوادث ناخواسته مانند: آتش سوزي خانگي، آتش سوزي گسترده، حوادث خانگي، غرق شدن، حوادث شيميايي محدود، جنگ شيميايي، جنگ هسته اي، انفجار، حوادث جاده اي و...
معمولاً در پي بروز چنين حوادثي با دو گونه خسارت انساني و غير انساني مواجه مي شويم. منظور از خسارت هاي انساني، همان آسيب هاي جسمي و يا ضربه هاي روحي و رواني است که افراد حادثه ديده را مستقيماً و افراد غير حادثه ديده (مانند نزديکانِ حادثه ديدگان، و يا افراد پيراموني آنان) را غير مستقيم دچار آسيب مي نمايد و منظور از خسارتهاي غير انساني، همان آسيب هايي است که به محيط پيراموني زندگي مانند: طبيعت، خانه هاي مسکوني، شهر و... وارد مي آيد.
هر انسان براي مصون ماندن از خطرات و خاطرات منفي اين حوادث و يا کاهش دادن درصد تلفات و خسارت هاي آن نسبت به خود و ديگران لازم است با کسب آگاهي هاي لازم و آموزش مهارت هاي مقابله اي، نوعي آمادگي کنترلي و مديريتي در خود ايجاد نمايد.

الف) کمک هاي اوليه جسماني و امداد جاني (در هفت مورد)

در صورتي که يک حادثه يا بيماري، آسيب هاي جسماني در پي داشته باشد، بايد در ابتدا به اقدامات امدادي - جسمي پرداخت. در اينجا و براي آشنايي بيشتر به تشريح مهمترين عارضه هاي جسماني و راهکارهاي مقابله با آن ها مي پردازيم. (1)

1- تب:

به بالا رفتن درجه حرارت بدن بالاي 37 درجه، «تب» مي گويند که علل متعددي دارد.
شايع ترين علّت تب، عفونت هاي باکتريايي و ويروسي در نتيجه سرماخوردگي عبارت از است: پر کاري بيش از حدّ غده تيروئيد، از دست رفتن شديد مايعات بدن، گرم شدن بيش از حدّ، سکته قلبي، تومورهاي لنفاوي.
در برخورد با بيمار تب دار به نکات زير توجه کنيد:
1. لباس هاي بيمار را کم کنيد.
2. با استفاده از يک پارچه يا اسفنج خيس، او را خنک کنيد.
3. از داروهاي آسپرين يا استامينوفن استفاده کنيد. نبايد اجازه دهيد که درجه حرارت بالا به مدت طولاني باقي بماند؛ زيرا باعث آسيب مغزي مي شود. هيچ گاه به کودکان زير 12 سال آسپيرين ندهيد، زيرا ممکن است باعث بيماري «سندرم ري» شود که نوعي اختلال کبدي و مغزي مي باشد. (2)

2- سرمازدگي

سرمازدگي اگر باعث يخ زدن خون در رگ ها شود بسيار خطرناک است، زيرا موجب قطع خون رساني به اندام ها مي شود. انتهاي اعضاي بدن مثل نوک بيني و انگشتان در معرض خطر زيادي هستند. در هنگام سرمازدگي، آن ها ابتدا سرد، سفت و سفيد مي شوند و سپس قرمز و متورم مي گردند.
در برخورد با سرمازدگي، نکات زير را رعايت کنيد:
1- مصدوم را به يک جاي گرم ببريد.
2- قسمت هاي يخ زده را در آب گرم با درجه حرارت 40 درجه قرار دهيد. از حرکت دادن مصدوم خودداري کرده و قسمت يخ زده را ماساژ ندهيد. (3)

3- گرمازدگي

گرمازدگي به علت از دست دادن شديد مايعات و نمک بدن ايجاد مي شود. ويژگي هاي آن عبارتست از: غش، سرگيجه، سردرد، تهوع، کرامپ (گرفتگي) عضلاني، نبض تند و سريع، تنفس تند و کم عمق.
در برخورد با گرمازدگي به نکات زير توجه کنيد:
1. فرد گرمازده را در يک محل خنک بخوابانيد.
2. پاهاي او را بالا بياوريد.
3. به آهستگي اما به طور مرتب به او آب حاوي کمي نمک بدهيد. (به ميزان نصف قاشق چايخوري نمک در هر ليتر آب).
4. او را به بيمارستان برسانيد. (4)

4- مسموميت

مسموميت بر اساس ماده يا دارويي که سبب آن مي شود، داراي علائم مختلف مي باشد. پاره اي از نشانه هاي مسموميت عبارتند از:
خواب آلودگي يا بي هوشي (در مسموميت با مواد مخدر)، شکم درد، استفراغ و اسهال (در مسموميت با تحريک کنندگان روده اي)، افزايش بزاق دهان، انقباض و کوچک شدن مردمک چشم ها (در مسموميت با حشره کش ها)، سوختگي اطراف لب و دهان (در مسموميت با موادّ سفيد کننده)، اسپاسم هاي عضلاني (در مسموميت با استريکنين)، تشنج (در مسموميت با محرک هاي سيستم عصبي)، ريزش عرق و تند شدن تنفس (در مسموميت با داروهاي اعصاب)، صورتي شدن رنگ پوست (در مسموميت با منوکسيد کربن)، تاول هاي پوستي (در مسموميت با منوکسيد کربن و داروهاي ضد افسردگي).
در برخورد با مسموميت ها به نکات زير توجه کنيد:
1. تحقيق کنيد که چه ماده اي باعث مسموميت فرد شده است.
2. اگر نشانه هايي از سوختگي در اطراف دهان فرد مسموم مشاهده نموديد، به آهستگي يک ليوان آب يا شير به او بدهيد.
3. مصدوم (چه هوشيار، چه بي هوش) را در وضعيت ريکاوري قرار دهيد.
4. ظروفي که مادّه سمّي در آن قرار دارد را براي بررسي همراه مصدوم به بيمارستان ببريد. هيچ گاه تلاش نکنيد که فرد مسموم استفراغ کند.
5. اگر مصدوم بي هوش است در هنگام دادن تنفس مصنوعي، مطمئن شويد که دهان او از مواد سمي پاک شده است، در غير اين صورت از تنفس دهان به بيني استفاده کنيد. (5)

5- شکستگي زانو

ويژگي هاي اين نوع شکستگي عبارت است از: درد زانو، تورم شديد زانو، درد در هنگام راست کردن زانو.
نحوه ي برخورد با اين گونه مصدومين به شرح زير است:
مصدوم را در وضعيت نيمه نشسته قرار دهيد، به آرامي پاي صدمه ديده را صاف کنيد، پا را تا رسيدن به يک وضعيت راحت، بالا بياوريد، يک بالشتک بزرگ نرم در زير پا (از کفل تا پاشنه پا) قرار دهيد، بالشتک هاي اضافي را در زير حفره طبيعي زير زانو قرار دهيد، پاي صدمه ديده را به يک آتل ببنديد، مصدوم را به بيمارستان برسانيد و توجه داشته باشيد هيچگاه روي زانو را باند نبنديد. (6)

6 - ايست قلبي

توقف قلب، به طوري که هيچ ضرباني نداشته باشد را «ايست قلبي» مي گويند. ايست قلبي منجر به مرگ مي شود مگر اينکه قلب دوباره به کار افتد.
مشخصات ايست قلبي عبارتند از:
بيمار ناگهان به زمين افتاده و سريع از هوش مي رود، هيچ حرکت تنفّسي در او ديده نمي شود و پوست او به رنگ خاکستري درمي آيد.
در برخورد با چنين بيماراني بايد موارد زير رعايت شود:
1. تنفّس دهان به دهان بدهيد. 2. ماساژ قلب را شروع کنيد. 3. به ازاي هر 15 بار ماساژ قلبي، دوبار تنفس دهان به دهان بدهيد، اين کار را تا رسيدن کمک انجام دهيد. (7)

7 - سوختگي

سوختگي، ضايعات بافتي است که به علل زير ايجاد مي شود:
آتش و حرارت زياد، اشعه (نور خورشيد و ساير منابع ماوراي بنفش، اشعه ي ايکس، اشعه ي گاما)، موادّ شيميايي سوزاننده، جريان الکتريسيته.
عمق سوختگي نشان از شدّت سوختگي دارد و تعيين مي کند که آيا نياز به درمان دارد يا خير.
سوختگي ها از نظر عمق به سه نوع تقسيم مي شوند:

1. سوختگي سطحي:

اين نوع سوختگي فقط سبب قرمزي، تورم و حساسيت پوست مي شود و به طور طبيعي بدون باقي گذاردن اثري بهبود مي يابد. سوختگي هاي سطحي کوچک معمولاً نياز به مراقبت پزشکي ندارند.

2 . سوختگي متوسط:

اين نوع سوختگي ايجاد تاول کرده که مستعد عفونت است.
3. سوختگي عميق:
اين نوع سوختگي، ضخامت کاملي از پوست را در بر مي گيرد. محل سوختگي به رنگ خاکستري درآمده و ممکن است با وجود وسعت سوختگي، ايجاد درد نکند، زيرا اعصاب مربوط به درد در منطقه سوختگي از بين رفته است. (8)

8- آتش سوزي خانگي

براي مهار و کنترل آتش سوزي به توجه چند نکته ضروري است:
1. شناختن ويژگي هاي اصلي آتش اهميت دارد. آتش سريعاً گسترش مي يابد و گاهي براي يک تماس تلفني نيز زمان کافي وجود ندارد. آتش درست در عرض 2 دقيقه پس از آتش سوزي مي تواند تهديد کننده ي زندگي باشد و در عرض 5 دقيقه شعله هاي آتش فراگير مي شود.
2. گرما و دود ناشي از آتش مي تواند به مراتب خطرناکتر از شعله هاي آتش باشد. استنشاق هواي فوق العاده گرم مي تواند ريه ها را بسوزاند. آتش، گازهاي سمي توليد مي کند که اين گازها شما را گيج و خواب آلود مي سازد. بنابراين آتش به جاي اينکه بيدارتان کند شما را به خواب عميق تري فرو مي برد. خفگي مهمترين علت مرگ و مير ناشي از آتش سوزي است که نسبت مرگ و مير ناشي از آن نسبت به تلفات ناشي از سوختگي 3 به 1 مي باشد.
اقدامات احتياطي مهم براي پيشگيري از وقوع آتش سوزي خانگي و اقدامات لازم بعد از آن عبارتند از:
1- در ساختمان ها، درهاي خروج اضطراري را پيش بيني و وسايل اطفاي حريق را کنترل کنيد.
2- حداقل دو راه براي خروج اضطراري از ساختمان تعيين کنيد.
3- هنگام خروج دراز مدت از محل، حتماً شير اصلي ورودي گاز به ساختمان را ببنديد.
4- راه فرار از خانه را همراه با خانواده مرور کنيد و طريقه ي فرار از هر اتاق را تمرين نماييد.
5- اگر منزل شما بيش از يک طبقه دارد نردبان هاي فرار را بازبيني کنيد.
6- انبارها را تميز کنيد و اجازه ندهيد زباله هايي از قبيل روزنامه هاي قديمي، مجله ها و خار و خاشاک انباشته شود.
7- کبريت و فندک را دور از دسترس کودکان و در صورت امکان در يک محل در بسته قرار دهيد.
8- دستگاه هاي برقي متعدد را به يک سيم رابط متصل نکنيد، در صورت نياز از دو شاخه هاي استاندارد مجهز به فيوز استفاده کنيد تا باعث جرقه ناشي از اتصال کوتاه نشود.
9- براي فرونشاندن آتش سوزي مواد نفتي، از آب استفاده نکنيد.
10- ظرف مشتعل را حرکت ندهيد، شعله را با شن، نمک، پتوي نمناک يا پوشش هاي ديگر خفه کنيد.
11- بستن دستمال خيس به دور دهان و بيني باعث محافظت شما در برابر گاز يا دودهاي سمي خواهد شد.
12- اگر لباس شما آتش گرفت بايد توقف کنيد، روي زمين بيفتيد و غلت بخوريد تا آتش خاموش شود.
13- در زير دود سينه خيز برويد تا از محيط دودهاي سنگين و تجمع گازهاي سمي خارج شويد.
14- به محض فرار از محيط براي جلوگيري از شعله ور شدن آتش درب را پشت سرتان ببنديد.
15- در بيرون از خانه در محيطي امن بمانيد و به خانه برنگرديد و با شماره 125 تماس بگيريد.
16- بلافاصله پس از حادثه محل سوختگي را به مدت 10 دقيقه زير جريان آب سرد بگيريد.
17- پارچه يا لباسي که به ناحيه سوخته شده چسبيده است را برنداريد.
18- از يخ براي سرد کردن محل سوختگي استفاده نکنيد.
19- تاول هاي سوختگي را نترکانيد.
20- براي پوشاندن محل سوختگي از پنبه يا هر چيز پرزدار ديگر و چسب زخم استفاده نکنيد.
21- براي پانسمان سوختگي هاي محدود از گاز وازلينه استفاده کنيد.
22- روي محل سوختگي فوت نکنيد.
23- از ماليدن کره، روغن، سيب زميني، خميردندان، پماد و يا هر داروي ديگر روي محل سوختگي خودداري کنيد.
24- در مواجهه با سوختگي هاي شيميايي حتماً از دستکش استفاده کنيد.
25- سوختگي هاي وسيع را با ملحفه يا پارچه اي تميز بپوشانيد.

9- تصادف:

اقدامات حين و بعد از وقوع حادثه تصادف

الف) اقدامات در خصوص خودروها

1- خاموش کردن موتور خودرو و تثبيت نمودن آن با گذاشتن سنگ مقابل چرخ ها، گذاردن در دنده مخالف شيب، کشيدن ترمز دستي و برداشتن سر باتري خودرو است.
2- نصب فوري علائم هشدار دهنده براي رانندگان عبوري برقرار کنيد، از 100 متر قبل از تصادف، جاده را سنگ چين کرده و با نصب علائم هشدار، رانندگان عبوري را از وضعيت موجود مطلع نماييد، در هنگام روز مي توانيد براي هشدار از پارچه هاي رنگي استفاده کنيد، در صورت تصادف در هنگام شب (در صورت عدم وجود بنزين، روغن و... در سطح جاده) از روشن کردن آتش در ابتداي محل سنگ چين بهره گيري نماييد.
* چنانچه در سطح جاده بنزين، روغن، گازوئيل و... ريخته شده است با ريختن مقداري خاک يا شن بر سطح منطقه صحنه تصادف را ايمن کنيد.
3- کپسول اطفاي حريق خودرو را آماده کرده تا در صورت هرگونه حريقي اقدام لازم اعمال گردد.
* چنانچه حريق خودرو، در قسمت موتور باشد هيچ گاه درب کاپوت جلو را کاملاً باز نکنيد و به دو طريق نسبت به اطفاي حريق اقدام کنيد: 1- کپسول اطفاي حريق را از زير موتور بپاشيد. 2- فقط به اندازه ورود شلنگ کپسول، کاپوت را باز کنيد.
4- نسبت به برقراري ارتباط با عوامل امداد و نجات و جاده اي اقدام نماييد. شماره تلفن هاي 110 و 115 و 147 مي توانند راهنماي خوبي باشند.

ب) اقدامات مربوط به افراد مصدوم

1- اقدامات و کمک هاي اوليه را تا قبل از رسيدن نيروهاي امدادي و اورژانس براي مصدومين انجام دهيد.
2- هيچ گاه مصدوم را قبل از تثبيت وضعيت، بي حرکت کردن گردن و اندام هاي آسيب ديده، کنترل خونريزي و... از خودرو خارج نکنيد، مگر اينکه ضرورت و احتمال انفجار يا خطرات محيطي و پيراموني ايجاب کند.
3- نحوه ي خروج مصدوم از داخل خودرو را فرا بگيريد و در هنگام تصادفات مورد استفاده قرار دهيد.
4- در صورت فرورفتگي فرمان به داخل بدن، با آزاد سازي ضامن و عقب کشيدن صندلي نسبت به آزاد سازي مصدوم اقدام کنيد. (9)

ب) کمک هاي اوليه روحي و امداد رواني (بازيابي رواني)

در پي يک حادثه و سانحه ي ناگوار، غالباً افراد درگير با آن حادثه دچار نوعي آسيب رواني شديد يا ضعيف و يا شوک رواني مي شوند و علاوه بر کمک هاي اوليه جسماني به کمک هاي اوليه روحي، رواني نيز احتياج دارند.
در مواجهه با چنين پيامدهايي اولين وظيفه ي انسان حفظ آرامش و تلاش براي بازيابي رواني خود و ديگران مي باشد، زيرا با حفظ آرامش است که قدرت تصميم گيري صحيح و کنترل حادثه به انسان باز مي گردد، البته ضربه هاي شديد رواني از آغاز تا انجام داراي مراحلي مي باشد که فرد حادثه ديده بايد از اين مراحل به خوبي عبور نمايد. اين مراحل عبارتند از:

1- فاز شوک:

پس از وقوع حادثه، قرباني وارد فاز شوک مي شود. در اين مرحله او تحت نفوذ و کنترل سانحه قرار دارد، موجي از احساسات او را احاطه کرده اند و قدرت تصميم گيري خود را از دست داده يا گيج و منگ است. قرباني ممکن است بي تفاوت و ناتوان از انجام کوچکترين کاري باشد و يا بسيار پر هيجان و شتاب آميز عمل کند. فاز شوک اگر درمان نشود ممکن است از چند دقيقه تا 24 ساعت ادامه داشته باشد.

2 - فاز واکنش:

در اين مرحله او عواطفي را تجربه مي کند که در اثر سانحه به وجود آمده و او را آزار مي دهند، تصوير سانحه در ذهن به شکل تصاويري مبهم و متغير است. علاوه بر آن واکنش هاي جسماني نظير دردهاي شکمي، سردرد و بي خوابي مشکل را حادتر مي کند.

3 - فاز انطباق و سازش:

در اين مرحله افکار و احساسات فرد درباره ي سانحه به طور دائم به ذهن او هجوم نمي آورد و او قادر است حداقل براي مدتي ذهن خود را بر موضوع ديگري متمرکز کند اما هنوز يادآوري هاي مکرر سانحه او را عذاب مي دهد. آنچه مايه ي اميدواري است توانايي او براي انطباق و سازش با اين تجربه است به اين معني که کم کم وقوع سانحه را مي پذيرد. فاز انطباق بين هفته ها تا ماه ها به طول مي انجامد.

4- فاز بازيابي:

منظور از بازيابي اين نيست که قرباني که راه خود را گم کرده بود اکنون آن را دوباره يافته است بلکه به اين معني است که قرباني از سانحه تجربياتي کسب مي کند که او را براي مواجهه با بحران هاي احتمالي آينده آماده تر مي سازد. او اکنون توانايي هاي ذاتي خود را مي شناسد و در بسياري موارد قوي تر شده و با پشت سر گذاشتن موفقيت آميز سانحه مي تواند به آينده بنگرد. (10)

12 . مهارت همدلي

از جمله مهارت هاي کاربردي متداول در زندگي، مهارت همدلي است. «مهارت همدلي عبارت است از تمايل پاسخ دهي به حالت عاطفي ديگران با حالتي عاطفي و مشابه»
براساس اين مهارت، انسان مي تواند با ايجاد شرايطي مسرّت بخش براي خود و ديگران از زندگي لذت ببرد. پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) کنش ها و واکنش هاي عاطفي انسان ها را به واکنش هاي اعضاي يک پيکر در هنگام برخورد با آسيب تشبيه کرده و مي فرمايند:
(مَثَلُ المؤمِنينَ في توادِّهِم وَ تَراحُمِهِم و تعاطُفِهِم مَثَلُ الجَسَدِ: إذا اشتکي مِنهُ عُضوٌ تَداعي لَهُ سائر الجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالحُمّي) (11)
«حکايت مؤمنان در دوستي، مهرباني و دلسوزي نسبت به يکديگر، حکايت پيکر (آدمي) است، که هرگاه عضوي از آن به درد آيد، ساير اعضاي بدن با شب نخوابيدن و تب دار شدن با آن همدردي مي کنند.»
در اين تمثيل سطح و چگونگي انتظار پيشواي بزرگ اسلام از مؤمنين نسبت به مهارت همدلي بيان شده است.
همچنين پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در تشبيهي ديگر همدلي و همراهي و چگونگي ارتباط دو مؤمن نسبت به همديگر را چونان آينه اي معرفي کرده و فرموده اند:
(المُؤمِنُ مِرآةُ المُؤمِن.) (12) «مؤمن آينه ي مؤمن است.»
آينه وجودي صاف و بي آلايش است که هر کس در برابرش بايستد با او همدلي مي کند. اگر در برابرش بخندد آينه نيز مي خندد، اگر گريه کند آينه نيز مي گريد، يعني در مقابل هر عمل عاطفي عکس العملي عاطفي از خود نشان مي دهد و مؤمن نسبت به ديگران بايد اين چنين باشد.
در کتب روان شناسي کلامي متناسب با مفاد اين روايت مي گويد:
«فن اصلي براي انتقال همدلي، انعکاس است. انعکاس، نشان دهنده ي فهم فرد از محتواي هيجاني آنچه گفته مي شود به همراه مؤلفه هاي محيطي هيجانات يعني رويدادهايي که بر بيان هيجان اثر مي گذارد، مي باشد. در جهت احساسات و انديشه هاي ديگران قرار گرفتن، بازخورد مناسب و ارزشمندي فراهم مي کند و بر کارآمدي ارتباط شما مي افزايد. وقتي ديگران مي بينند آنچه مي گويند يا احساس مي کنند آن ميزان اهميت دارد که شنيده شود، احساسات مثبت، گرم و احترام آميز رشد مي کند. انعکاس باعث احساس قرابت مي شود و قرابت، به احساس يگانگي در رابطه مي انجامد و توانايي و انگيزش انجام تکاليف را افزايش مي دهد.» (13)
پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در وصف يک مؤمن پراحساس و باعاطفه مي فرمايند:
(المَؤمِنُ يألَفُ و يُؤلَف و لا خَيرَ فيمَن لا يألَفُ وَ لا يُؤلَفُ.) (14)
«مؤمن اُنس مي گيرد و به راحتي ديگران نيز با او اُنس مي گيرند و خيري نيست در کسي که اُنس نگيرد و اُنس پذير نباشد.»
اما آثار مثبت همدلي در زندگي عبارت است از:
1. ايجاد احساس خوشايندي در طرفين.
2. پيشگيري از رفتارهاي ناخوشايند نسبت به يکديگر.
3. نجات از تنهايي و غربت.
4. تحکيم روابط اجتماعي و روابط خانوادگي.
5. ايجاد تمايل براي مشارکت و همکاري با يکديگر.
6. کمک در تصميم گيري صحيح.
7. جلوگيري از قضاوت غير منصفانه نسبت به يکديگر.
8. برکت در زندگي.
9. معنوي شدن فضاي زندگي و جلب رضايت الهي.
10. ايجاد اميد و نشاط در زندگي.
11. تقرب به خدا و رسول خدا و عبادت محسوب شدن لحظات و روابط اجتماعي انسان با مؤمنين.
اما يکي از مهمترين مباحث در موضوع مهارت همدلي آشنايي با راهکارهاي کسب اين مهارت است.
راهکارهاي کسب و تقويت مهارت همدلي عبارتند از:
* دادن فرصت به ديگران براي بيان احساسات.
* تقويت صفت بردباري و مردم داري در خود.
* ميزان قرار دادن خوشايندها و ناخوشايندهاي خود در شناخت احساسات و روحيات ديگران.
* توجه با تمام چهره و با گشادگي و لبخند به هنگام ارتباط با ديگران.
* انتخاب واژه هاي مثبت و عاطفي.
* اظهار رضايت از احساسات مثبت طرف مقابل.
* آسيب شناسي نسبت به رفتارها و واکنش هايي که همدلي را از بين مي برد.
* شناخت کمّي و کيفي روحيّات و احساسات ديگران جهت تنظيم شدن با آنان.
* مقاومت و مدارا با افراد سرد مزاج و غير فعال در بيان احساسات.
* دل دادن به ابزار عواطف و سخنان ديگران.
چند داستان در موضوع همدلي
در داستان هاي فراواني، اين مهارت را به زيبايي به تصوير کشيده اند. به چند نمونه از اين داستان ها توجه بفرماييد.
* يک روز گرم شاخه اي مغرورانه و با تمام قدرت خودش را تکاند. به دنبال آن برگ هاي ضعيف جدا شدند و آرام بر روي زمين افتادند. شاخه چندين بار اين کار را با غرور خاصي تکرار کرد تا اين که تمام برگ ها جدا شدند. شاخه از کارش بسيار لذت مي برد. برگي سبز و درشت و زيبا به انتهاي شاخه محکم چسبيده بود و هم چنان در برابر افتادن مقاومت مي کرد. در اين حين باغبان تبر به دست داخل باغ در حال گشت و گذار بود و به هر شاخه خشکي که مي رسيد آن را از بيخ جدا مي کرد و با خود مي برد. وقتي باغبان چشمش به آن شاخه افتاد با ديدن تنها برگ آن از قطع کردنش صرف نظر کرد. بعد از رفتن باغبان مشاجره بين شاخه و برگ بالا گرفت و بالاخره دوباره شاخه مغرورانه و با تمام قدرت چندين بار خودش را تکاند تا اينکه به ناچار برگ با تمام مقاومتي که از خود نشان مي داد از شاخه جدا شد و بر روي زمين افتاد. باغبان در راه برگشت وقتي چشمش به آن شاخه افتاد بي درنگ با يک ضربه آن را از بيخ کند. شاخه بدون آن که مجال اعتراض داشته باشد بر روي زمين افتاد. ناگهان صداي برگ جوان را شنيد که مي گفت: اگر چه به خيالت زندگي ناچيزم در دست تو بود ولي همين خيال واهي پرده اي بود بر چشمان واقع نگرت که فراموش کني نشانه حياتت من بودم! (15)
* روزي اتوبوسي در جاده سمت جنوب در حرکت بود. در يک صندلي پير مردي چروکيده نشسته بود که يک دسته گل بزرگ از گل هاي تازه در دست داشت. در آن طرف راهرو دختر جواني بود که چشم هايش دائماً به سمت گل دوخته شده بود، زمان آن بود که پيرمرد پياده شود. او به طور ناگهاني دسته گل ها را روي پاهاي دختر گذاشت و توضيح داد من نمي توانم ببينم که عاشق اين گل ها شده اي. فکر مي کنم همسرم هم دوست داشته باشد که اينها مال تو باشد. من به او خواهم گفت که گل هايش را به تو هديه دادم. دخترک گل ها را با خوشحالي گرفت و پيرمرد را نگاه کرد که از اتوبوس پياده شد و از دروازه کوچک گذشت و وارد يک قبرستان قديمي و کوچک شد! (16)
* يادم مي آيد که وقتي نوجوان بودم، يک شب با پدرم در صف خريد بليت سيرک ايستاده بوديم. جلوي ما يک خانواده پر جمعيت ايستاده بودند، به نظر مي رسيد پول زيادي نداشتند. 6 بچه که همگي زير دوازده سال بودند، لباس هاي کهنه ولي در عين حال تميز پوشيده بودند. بچه ها همگي با ادب بودند. وقتي به باجه بليت فروشي رسيدند متصدّي باجه از پدر خانواده پرسيد: چند عدد بليت مي خواهيد؟ پدر جواب داد: لطفاً شش بليت براي بچه ها و دو بليت براي بزرگسالان. متصّدي باجه قيمتِ بليت ها را گفت. پدر به باجه نزديک تر شد و به آرامي پرسيد: ببخشيد گفتيد چه قدر؟
متصّدي باجه دوباره قيمت بليت ها را تکرار کرد. پدر و مادر بچه ها با ناراحتي زمزمه کردند، معلوم بود که مرد پول کافي نداشت. حتماً فکر مي کرد که به بچه هاي کوچکش چه جوابي بدهد؟ ناگهان پدرم دست در جيبش برد و يک اسکناس بيست دلاري بيرون آورد و روي زمين انداخت. بعد خم شد، پول را از زمين برداشت، به شانه مرد زد و گفت: ببخشيد آقا اين پول از جيب شما افتاد! مرد که متوجه موضوع شده بود، همان طور که اشک از چشمانش سرازير مي شد، گفت: متشکرم آقا. پدر خانواده مرد شريفي بود ولي در آن لحظه براي اينکه پيش بچه ها شرمنده نشود، کمک پدرم را قبول کرد. بعد از اين که بچه ها داخل سيرک شدند من و پدرم از صف خارج شديم و به طرف خانه حرکت کرديم. (17)

پي نوشت ها :

1. از آنجا که مقابله با آسيب هاي جسمي نيازمند داشتن تخصص مربوطه مي باشد، وظيفه ي ما در خصوص چنين حوادثي، رعايت نکات مصونيت بخش و کاهنده ي آسيب هاي حادثه اي تا قبل از رساندن مصدوم به مراکز درماني مي باشد که به اين اقدامات ابتدايي، کمک هاي اوليه مي گويند.
2. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 411
3. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 410
4. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 410
5. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 403
6. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 402
7. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 393
8. مهارت هاي زندگي / دکتر خنيفر / ص 386
9. کتاب سرخ / صص 331-335 با اندکي تصرف و تلخيص
10. کتاب سرخ، آموزش مهارت هاي پايه ي داوطلبي جمعيت هلال احمر، با اندکي تصرف، ص 200
11. بحارالانوار / ج 71 / ص 268
12. ميزان الحکمه / ح 1442
13. بسته ي آموزشي مهارت هاي زندگي / ص 52
14. ميزان الحکمه / ح 1446
15. داستان هاي کوتاه، درس هاي بزرگ / ص 45-46
16. داستان هاي کوتاه، درس هاي بزرگ / ص 109
17. داستان هاي کوتاه، درس هاي بزرگ / ص 61-62

منبع مقاله : 
نيلي پور، مهدي؛ (1390)، مهارت هاي زندگي، نشر اصفهان: مرغ سليمان، چاپ دوم